اطلاع رسانی همایش و کنفرانس های علمی، معتبرترین همایش و کنفرانسهای دانشگاهها پایگاه خبری اطلاع رسانی همایش و کنگره و کنفرانس های کشور
یادداشت | «وقتی کنفرانس، سکوی پرتاب نیست» ؛ نقش کمرنگ همایشها در ارتقاء واقعی دانش و مهارت پژوهشگران
صبا منتی
در منظومه علم و فناوری، کنفرانسهای علمی باید سکوی پرتابی برای اندیشهورزی، رشد فردی و تعاملات علمی باشند؛ مجالی برای ارائه دستاوردهای پژوهشی، گفتوگوی علمی، شبکهسازی و آشنایی با مرزهای نوین دانش. بهویژه برای پژوهشگران جوان، کنفرانس میتواند نخستین میدان تجربهای باشد برای یادگیری، بازخورد گرفتن و دیده شدن. اما آیا واقعاً چنین است؟
تجربه شرکت در بسیاری از همایشهای امروزی—چه در سطح ملی و چه بینالمللی—نشان میدهد که این رویدادها بیش از آنکه سکوی پرتاب باشند، به مراسمی نمادین و رزومهمحور بدل شدهاند. ساختار بسیاری از کنفرانسها بهگونهای طراحی شده که کمترین فایده آموزشی و پژوهشی برای شرکتکنندگان در بر دارد. آنچه در عمل رخ میدهد، بیشتر شبیه به “ویترین مقالهسازی” است تا محیطی زنده برای تعامل علمی.
بخشی از این وضعیت به فرآیند پذیرش سهلگیرانه مقالات بازمیگردد. داوریهای شتابزده و بعضاً ظاهری، منجر به انتشار آثاری با کیفیت علمی پایین میشود. برنامهریزی فشرده، زمانهای اندک ارائه، و نبود پنلهای نقد و بررسی نیز باعث میشود مخاطبان نه مجالی برای یادگیری داشته باشند و نه امکان تعامل مؤثر. از سوی دیگر، پژوهشگرانی که با امید به ارتقای مهارت و دانش خود وارد چنین فضایی میشوند، غالباً ناامید بازمیگردند.
افزون بر این، بسیاری از کنفرانسها نه کارگاهی برای تقویت مهارتهای پژوهشی ارائه میدهند، نه بستری برای ارتباط مؤثر با اساتید و پژوهشگران باتجربه فراهم میکنند. گویی مأموریت اصلی فقط صدور گواهینامه است، نه ارتقاء علمی. در چنین شرایطی، پژوهشگر جوان—که باید انگیزه، شجاعت و کنجکاوی علمی داشته باشد—به مرور دلسرد شده و به تولید مقاله برای رفع نیازهای آموزشی یا ارتقاء شغلی بسنده میکند.
پیامد چنین رویکردی، فراتر از افت کیفی کنفرانسهاست. این چرخه ناتوان، به تدریج اعتماد جامعه علمی را از بین میبرد، روح پرسشگری را میکشد، و منابع مالی و زمانی پژوهشگران را بیثمر هدر میدهد.
برای اصلاح این وضعیت، باید کنفرانسها را از نو بازتعریف کرد؛ با معیارهایی روشن، داوریهای جدی و محتوای متناسب با نیازهای واقعی پژوهشگران. برگزاری نشستهای گفتوگوی آزاد، کارگاههای مهارتمحور، و پنلهای انتقادی میتواند فضای علمی و پویا ایجاد کند و همایش را به جایگاه اصیل خود بازگرداند.
کنفرانس، اگر بخواهد سکوی پرتاب باشد، باید دوباره به رسالت علمیاش بازگردد؛ نه ویترینی برای مقاله، بلکه محیطی زنده برای یادگیری، رشد و تعامل. در غیر این صورت، پرنده پژوهش هرگز از زمین برنخواهد خاست.