اطلاع رسانی همایش و کنفرانس های علمی، معتبرترین همایش و کنفرانس‌های دانشگاهها پایگاه خبری اطلاع رسانی همایش و کنگره و کنفرانس های کشور
یادداشت | گم شدن مرزهای علمی در انبوه محورهای کنفرانس‌های غیرتخصصی
صبا منتی
در سال‌های اخیر، با رشد کمی کنفرانس‌ها و همایش‌های علمی در کشور، پدیده‌ای نگران‌کننده در حال گسترش است: برگزاری کنفرانس‌هایی با محورهای کلی، گستره موضوعی بسیار وسیع، و پذیرش مقاله از تقریباً تمامی رشته‌های دانشگاهی.
این رویدادها که گاه با اسامی جذابی چون «همایش ملی توسعه پایدار»، «کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین» یا «همایش جامع علوم» معرفی می‌شوند، در نگاه اول جامع‌نگر، میان‌رشته‌ای و فراگیر به‌نظر می‌رسند. اما در عمل، بسیاری از آن‌ها فاقد انسجام علمی، تخصص‌گرایی محتوایی و استانداردهای واقعی داوری هستند.
کنفرانس غیرتخصصی چیست و چگونه شناخته می‌شود؟
کنفرانس غیرتخصصی به رویدادی اطلاق می‌شود که به‌جای تمرکز بر یک رشته یا حوزه علمی مشخص، فهرستی از محورهای عمومی و گاه متضاد را ارائه می‌دهد؛ به‌نحوی که هم مقالات پزشکی، هم مهندسی، هم علوم انسانی و حتی هنر در یک مجموعه‌مقالات گنجانده می‌شوند.
ویژگی‌های رایج این نوع کنفرانس‌ها:
- عناوین کلی و فاقد تمرکز مانند «پژوهش‌های نوین در علوم مختلف»
- محورهایی از طیف وسیع تمام رشته‌ها بدون هدف‌گذاری روشن
- ترکیب مقالات از رشته‌های غیرهم‌راستا در یک جلسه یا پوستر
- نبود کمیته علمی متخصص برای هر حوزه
- ادعای نمایه‌سازی بین‌المللی بدون مستندات معتبر
پیامدهای منفی همایش‌های غیرتخصصی
۱. تضعیف کیفیت علمی و داوری
وقتی مقالات از حوزه‌های نامرتبط در کنار هم قرار می‌گیرند، ارزیابی آن‌ها از سوی داوران عمومی یا غیردقیق انجام می‌شود. این مسئله منجر به پذیرش آثاری با کیفیت پایین و در برخی موارد، بی‌ارتباط با بدنه علمی کنفرانس می‌شود.
۲. از بین رفتن مرزهای علمی و هویتی
هر رشته علمی، زبان، چارچوب مفهومی و روش‌شناسی خاص خود را دارد. ادغام بدون دقت حوزه‌های مختلف در یک رویداد، نه تنها موجب هم‌افزایی نمی‌شود، بلکه مرزهای روشمند علم را مخدوش می‌کند.
۳. ایجاد فضای مدرک‌محور و رزومه‌سازی
چنین کنفرانس‌هایی، بیشتر به جایگاه‌هایی برای ارائه‌های سطحی با هدف دریافت گواهی تبدیل می‌شوند. پژوهشگرانی که به دنبال مسیر حرفه‌ای و پژوهش‌محور هستند، با قرار گرفتن در این فضاها، ممکن است دچار برداشت اشتباه از فرایند علمی واقعی شوند.
۴. کاهش اعتماد عمومی به کنفرانس‌های علمی واقعی
گسترش بی‌رویه این همایش‌ها، در کنار پوشش رسانه‌ای یا تبلیغات اغراق‌آمیز آن‌ها، می‌تواند به کاهش اعتماد پژوهشگران به کل ساختار کنفرانس‌های علمی منجر شود.
تفاوت کنفرانس میان‌رشته‌ای با غیرتخصصی
کنفرانس میان‌رشته‌ای (Interdisciplinary) با کنفرانس‌های غیرتخصصی تفاوت اساسی دارد. در یک کنفرانس میان‌رشته‌ای محور اصلی مشخص است. چارچوب علمی و داوران تخصصی برای هر حوزه وجود دارد. هدف، هم‌افزایی مفهومی و روش‌شناسی میان دو یا چند رشته خاص است.
در حالی که در کنفرانس‌های غیرتخصصی، تنها گستردگی موضوعات و جذب گسترده مقاله هدف اصلی است، بدون ساختار علمی منسجم.
راهکارها برای پژوهشگران
- پیش از ارسال مقاله، فهرست محورهای کنفرانس را به‌دقت بررسی کنید.
- ترکیب اعضای کمیته علمی را از نظر تخصص و تنوع رشته‌ها ارزیابی نمایید.
- درباره دوره‌های پیشین کنفرانس جست‌وجو کنید: آیا خروجی علمی واقعی داشته‌اند؟
- ادعای نمایه‌سازی در پایگاه‌هایی مانند Scopus یا ISC را مستند بررسی کنید.
- از ارسال مقاله به کنفرانس‌هایی با شعارهای کلی و فاقد تمرکز پرهیز نمایید.
حضور در همایش‌های غیرتخصصی با رویکرد مدرک‌محور، نه‌تنها کمکی به رزومه علمی نمی‌کند، بلکه در بلندمدت به کاهش اعتبار پژوهشگر در جامعه علمی منجر می‌شود.
انتخاب آگاهانه و مسئولانه در ارسال مقاله، بخشی از هویت حرفه‌ای هر پژوهشگر است. کنفرانس تخصصی، داوری علمی، و محورهای روشن، سه معیار حداقلی برای تشخیص رویدادهای علمی معتبر از دیگر همایش‌هاست.
کنفرانس علمی، یک ابزار پژوهشی است نه صرفاً یک رویداد تبلیغاتی.
انتهای پیام/
* صبا منتی