اطلاع رسانی همایش و کنفرانس های علمی، معتبرترین همایش و کنفرانسهای دانشگاهها پایگاه خبری اطلاع رسانی همایش و کنگره و کنفرانس های کشور
یادداشت | دانشگاهها و کنفرانسها؛ دو بال و دو رکن توسعه علمی
احسان خسروی فر
در منظومهی توسعه علمی هر کشور، دو نهاد بیش از همه باید همافزا و مکمل یکدیگر عمل کنند: دانشگاهها و کنفرانسهای علمی. اگر دانشگاه، خاستگاه تولید دانش و تربیت نیروی متخصص است، کنفرانس علمی باید بستری برای تبادل یافتهها، ارتقاء علمی و همافزایی میان پژوهشگران باشد. این دو، همچون دو بال یک پرنده، باید هماهنگ، متعادل و همجهت پرواز کنند تا پرندهی علم به مقصد توسعه برسد.
اما واقعیت جاری، نشاندهندهی گسست و ناهماهنگی بین این دو نهاد بنیادین است. برخی از دانشگاهها، به جای نقشآفرینی فعال در سیاستگذاری و نظارت بر محتوای علمی همایشها، درگیر بروکراسیهای درونی و فشارهای کمّیگرایانه شدهاند. از سوی دیگر، برخی برگزارکنندگان کنفرانسها نیز به جای ارتباط مؤثر با مراکز علمی، به مسیر تجاریسازی و جذب گسترده مقالات با کیفیت نازل روی آوردهاند.
نتیجهی این شکاف، تولید مقالههایی است که نه از دل نیازهای واقعی جامعه برآمدهاند و نه نقشی در حل مسائل کشور ایفا میکنند. پژوهشگر جوان، به جای درگیر شدن با مسئلهمحوری و حل چالشهای علمی، وارد چرخهای از نگارشهای تکراری و ارائههای بیاثر در همایشهایی میشود که بیشتر شبیه به ویترینهای پرزرقوبرقاند تا مجامع علمی پویا.
این روند، نهتنها کیفیت آموزش و پژوهش را تنزل داده، بلکه باعث ایجاد نوعی بیاعتمادی در میان دانشجویان و پژوهشگران به فرآیندهای علمی نیز شده است. وقتی یک کنفرانس علمی به محلی برای کسب گواهینامه و ارتقای رزومه بدل میشود، نه به انگیزهساز برای اندیشهورزی و نوآوری، ارزش اعتبار آن هم در ذهن جامعه علمی کاهش مییابد. در این فضا، پژوهشگران دغدغهمند، کمکم احساس بیانگیزگی میکنند و از مسیر تحقیقاتی اصیل فاصله میگیرند.
از سوی دیگر، دانشگاهها اگر به نقش کلیدی خود در هدایت پژوهشها و تعیین اولویتهای علمی بیتوجه بمانند، فرصت هدایت جریان علم به سمت نیازهای کشور را از دست خواهند داد. این نهادها باید سیاستگذار و مرجع اعتبارسنجی کنفرانسها باشند، نه صرفاً تماشاگر روندی که ممکن است به بیرمق شدن بدنهی علمی کشور بینجامد.
اگر بخواهیم پژوهش در ایران به جایگاه بایستهاش بازگردد، باید این دو رکن دوباره به هم متصل شوند. دانشگاهها باید نقش راهبردی خود را در هدایت و نظارت بر کنفرانسها بازتعریف کنند و برگزارکنندگان همایشها نیز باید در همراستایی با اهداف آموزشی و پژوهشی دانشگاهها، ساختار علمی خود را بازسازی نمایند.
رونق علمی، تنها در سایهی همکاری آگاهانه، صادقانه و هدفمند میان دانشگاه و کنفرانس ممکن است؛ دو بالی که اگر هماهنگ نباشند، پرواز توسعه علمی هرگز به مقصد نخواهد رسید.